اهمیت حالت‌ها: آزمایش درک کنایۀ دو زبانه در حالت متنی، شنیداری و سمعی و بصری
کنایه راهبردی ارتباطی است که معنای صریح و تحت‌اللفظی را با قصد ضمنی ترکیب می‌کند. معمولاً و در سطح جهانی اغلب برای طعنه، تمسخر و یا انتقاد غیرمستقیم استفاده می‌شود. اخیراً با گسترش روزافزون جهانی شدن و دوزبانگی، مردم در ارتباطات خود - چه به صورت چهره به چهره و چه به واسطۀ رایانه - علاوه بر زبان اول خود (L1)، بیشتر و بیشتر به زبان دوم خویش (L2) تکیه دارند. به واسطۀ این بسترهای ارتباطی چند وجهی، کنایه ممکن است به صورت متنی (خواندن)، شنیداری( شنیدن)، یا سمعی و بصری( گوش دادن و تماشا کردن) رمز گذاری شود. دو زبانه ها برای تعامل موفقیت آمیز با مخاطب خود باید کنایه را در همۀ این صورت ها در هر دو زبان خود درک کنند. با این حال مشخص نیست که دوزبانه ها چگونه کنایه های متنی، سمعی و بصری و شنیداری تعدیل و درک می‌کنند و همچنین اینکه آیا گویشوران دو زبانه می توانند به طور مؤثر محتوای کنایه آمیز را در L1 و L2 خود و در این صورت ها درک کنند یا خیر.
کانال های شنیداری و سمعی و بصری تعامل نشانه های ارتباطی فراوانی مثل تن صدا، حالات چهره، و ژست ها را ارائه می دهند که حالت متنی از همۀ این ها بی‌بهره است. با این حال، مشخص نیست که آیا در دسترس بودن نشانه های چند وجهی، درک کنایه را آسان می‌کند یا خیر. بنابراین این پژوهش با انجام دو آزمایش در پی پاسخگویی به این پرسش‌ها است: اینکه آیا کنایه، طولانی تر و با دقت بیشتری نسبت به غیر کنایه پردازش می شود، و آیا تأخیر و دقت پردازش، تحت تأثیر روش و محرک‌های آزمایش شده ( شامل حالت نوشتاری، شنیداری ، و سمعی و بصری) است؟ به طور خاص آیا کنایه گفتاری (شیوه شنیداری، سمعی و بصری) سریعتر و دقیق تر از کنایه نوشتاری (حالت متنی) پردازش می شود؟ آیا زمان پاسخ و الگوهای دقت برای پردازش کنایه در روش های آزمایش شده، در زبان اول و دوم مشابه است؟
در مطالعه اول تعداد ۹۷ شرکت کننده در سه موقعیت آزمایشی شامل متنی، شنوایی، و سمعی و بصری قرار گرفتند که درک آزمودنی ها از پیام های کنایه آمیز و غیر کنایه آمیز به زبان اول آنها (لهستانی) مورد آزمایش قرار گرفت. پرسشنامه تاریخچه زبان لی و همکاران نشان داد که شرکت کنندگان به طور متوسط، ساعات بیشتری در روز را جهت انجام فعالیتهای روزانه خود ،صرف L2 (در مقایسه با L1 ) می کردند. تنها استثنای این الگو، نوشتن بود که شرکت‌کنندگان، روزانه زمان بیشتری را در L1 خود صرف می کردند. در مطالعه دوم تعداد ۱۲۳ نفر شرکت کردند که درک پیام های کنایه آمیز و غیر کنایه آمیز، در زبان دوم آنها (انگلیسی ) در سه موقعیت متنی، شنیداری، و سمعی و بصری مورد آزمایش قرار گرفت. همگی دارای زبان مادری لهستانی بوده اما انگلیسی آکادمیک را در نوشتن و گفتارشان به صورت روزانه و حرفه‌ای استفاده می‌کردند. شرکت کنندگان همگی از دانشجویان دانشکده زبان انگلیسی دانشگاه آدام میکویچ بودند که مهارت آنها از طریق ارزیابی با آزمون lextable در سطح بالاتر از متوسط تخمین زده شد.
در هر دو آزمایش شرکت کنندگان به طور تصادفی به سه گروه تقسیم شدند. هر گروه به یک روش ارائه محرک (متن، شنیداری، یا سمعی و بصری) اختصاص داده شد. این مطالعات از طرحی با دو سطح زبان (L1: لهستانی، L2: انگلیسی) و در قالب سه حالت ( متن، شنیداری، سمعی و بصری) به عنوان فاکتور های بین موضوعی و همچنین دو سطح از نوع جمله (شامل کنایه آمیز و غیر کنایه آمیز) به عنوان فاکتور درون موضوعی استفاده کردند. آزمودنی ها به طور تصادفی در یک شرایط مدالیته قرار می گرفتند. هر جلسه شامل یک جلسه تمرین و یک جلسه آزمایش بود. هر جلسه تمرین ده آزمون ( ۵ کنایه و ۵ غیر کنایه) داشت و هر جلسه آزمایشی شامل ۳۲ آزمون ( ۱۶ کنایه، ۱۶ غیر کنایه) و ۱۸ آزمون پر کننده بود که به منظور دو برابر کردن تعداد محرک های غیر کنایه ای به طور تصادفی در بین گزیده های آزمایشی گنجانده شده بودند. بنابراین نسبت پیام های تحت اللفظی به پیام های کنایه آمیز ۲ به ۱ بود. دو مطالعه حاضر با هدف بررسی اینکه آیا نحوه دریافت کنایه، یعنی زمانی که شرکت کنندگان می خوانند، گوش می دهند، یا تعاملات کنایه‌آمیز را تماشا می‌کنند، بر کارایی درک کنایه (سرعت و دقت) در زبان اول (مطالعه ۱) و زبان دوم (مطالعه ۲: دو زبانه های لهستانی - انگلیسی بسیار ماهر) تاثیر می گذارد یا خیر، به انجام این پژوهش پرداختند. نتایج نشان داد که در هر دو زبان اول و دوم، کارایی پردازش کنایه با مدالیته های مربوطه تعدیل می‌شود. در حالیکه آزمودنی ها در حالت سمعی و بصری و شنوایی نسبت به حالت متنی کندتر پاسخ دادند، در عین حال در حالت سمعی و بصری دقیق تر بودند. علاوه بر این، زمانی که آزمودنی ها به کنایه گوش می دهند، زمان پاسخ کوتاه تری را نسبت به زمانی که آنها را می خوانند (شکل متنی) صرف می کنند. نتایج نشان می‌دهد در دسترس بودن نشانه های بصری و صوتی ، تشخیص کنایه را تسهیل می کند. علاوه بر این، آنها با سرعت و دقت مشابه به کنایه در هر دو زبان، با مزیت زمان پاسخ برای L2 نسبت به L1 در مدالیته شنوایی پاسخ دادند. علاوه بر این، یک مزیت کلی برای پردازش کنایه مشاهده شد که به موجب آن شرکت کنندگان بدون توجه به زبان ارائه، در پردازش کنایه، سریع تر و دقیق تر از غیر کنایه بودند. نکته مهم این که این نتایج نشان می‌دهد کارایی پردازش کنایه تحت تاثیر روش ارائه کنایه قرار گرفته است. بنابراین مشخص می‌شود که مدالیته، عامل تعیین تعدیل کننده در درک کنایه است. به طور خلاصه این یافته ها نقش نشانه های چند وجهی را در درک کنایه در هر دو زبان گویشوران دو زبانه برجسته می کنند.
تهیه شده توسط: کارگروه عصب – روانشناسی زبان ، زیرگروه پژوهشی دوزبانگی و هیجان
شاخه دانشجویی نقشه برداری مغز ایران
ترجمه خبر : فاطمه محمدزاده ، دانشجوی کارشناسی ارشد علوم شناختی، دانشگاه شهید بهشتی
نوشته های مرتبط