اطلاعات جدید و حیرت انگیز درباره‌ی اثرات نمک بر جریان خون مغز
یکی از اولین مطالعات در نوع خود، به سرپرستی محققانی از ایالت جورجیای آمریکا، اطلاعات جدید و حیرت انگیزی را درباره‌ی ارتباط بین فعالیت نورونی و جریان خون در اعماق مغز و همچنین تاثیر مصرف نمک بر مغز بیان میکند.
وقتی نورونهای ناحیه‌ای فعال میشوند، معمولاً افزایش سریع جریان خون در این ناحیه مشاهده میشود. این ارتباط تحت عنوان جفت‌شدگی عصبی-عضلانی یا پرخونی عملکردی شناخته میشود، که از طریق اتساع عروق خونی در مغز (شریانچه‌ها) اتفاق میافتد. اساس تصویربرداری تشدید مغناطیسی عملکردی (fMRI) بر مفهوم جفت‌شدگی عصبی-عضلانی است؛ متخصصان به دنبال نقاطی با جریان خون ضعیف برای تشخیص اختلالات مغزی هستند.
مطالعات قبلی محدود به نقاط سطحی مغز (برای مثال قشر مغزی) بودهاند، و دانشمندان عمدتاً تغییرات جریان خون را در پاسخ به محرکهای حسی محیط بررسی کردهاند (مثل تحریک دیداری یا شنیداری). اطلاعات کمی درباره‌ی استفاده از این اصول برای نواحی عمیقتر مغز در معرض محرکهای تولید شده توسط خود بدن با عنوان سیگنالهای تحریک کننده‌ی داخلی وجود دارد.
برای مطالعه‌ی این ارتباط در نواحی عمیق مغز، یک تیم چند رشتهای از دانشمندان به سرپرستی دکتر ژاویر استرن، استاد علوم اعصاب در ایالت جورجیا، رویکرد نوینی را توسعه داد که در آن تکنیکهای جراحی و جدیدترین روشهای تصویربرداری عصبی با هم ترکیب میشوند. این تیم بر هیپوتالاموس متمرکز شد، که یک ناحیه‌ی عمقی مغز دخیل در عملکردهای اصلی بدن مثل نوشیدن، خوردن، تنظیم دمای بدن و تولید مثل است. این مطالعه، به بررسی این موضوع پرداخت که جریان خون هیپوتالاموس چگونه در پاسخ به جذب نمک تغییر میکند.
استرن اظهار داشت: «ما نمک را به این دلیل انتخاب کردیم که بدن باید به دقت سطوح سدیم را کنترل کند. ما حتی سلولهای خاصی داشتیم که میزان نمک موجود در خون را شناسایی میکنند. وقتی غذای شور میخورید، مغز آن را احساس کرده و ساز و کارهای جبران کننده را فعالسازی میکند تا سطوح سدیم کاهش پیدا کنند.»
بدن این کار را تا حدی با فعالسازی نورونهای تحریک کننده‌ی آزادسازی وازوپرسین انجام میدهد، که یک هورمون ضد ادرار و دارای نقش کلیدی در حفظ غلظت مناسب نمک است. در مقایسه با مطالعات قبلی که ارتباط مثبت بین فعالیت نورونی و افزایش جریان خون را نشان دادند، این محققان کاهش جریان خون را با فعالسازی نورونها در هیپوتالاموس مشاهده کردند.
به گفته‌ی استرن: «این نتایج حیرت انگیز هستند، زیرا ما شاهد انقباض عروق بودیم، که دقیقاً برعکس آن چیزی است که در قشر در پاسخ به محرک حسی توصیف شده است. کاهش جریان خون عمدتا در بیماریهایی مثل آلزایمر، سکته یا ایسکمی در قشر مشاهده میشود.»
این تیم چنین پدیدهای را با عنوان «جفت‌شدگی معکوس عصبی-عضلانی» یا کاهش جریان خون با ایجاد هیپوکسی معرفی کرد. آنها تفاوتهای دیگری را نیز مشاهده کرد: در قشر، پاسخهای عروقی به محرکها به صورت موضعی بوده و رقیق سازی به سرعت اتفاق میافتد. در هیپوتالاموس، پاسخ به صورت پراکنده بود و به آرامی در یک دوره‌ی زمانی طولانی اتفاق میافتاد.
به گفته‌ی استرن: «وقتی مقدار زیادی نمک میخوریم، سطوح سدیم خون ما برای مدت زمان طولانی افزایش پیدا میکنند. ما معتقدیم که هیپوکسی مکانیزمی است که سبب تقویت توانایی نورونها برای پاسخ به تحریک پایدار نمک شده و فعالیت آنها را برای دوره‌ی طولانی حفظ میکند.
این نتایج سوالات جالبی را درباره‌ی تاثیر احتمالی فشار خون بالا بر مغز مطرح میکنند. عقیده بر آن است که بین 50 تا 60 درصد موارد فشار خون بالا به نمک وابسته هستند و به دلیل مصرف مقدار بیش از حد نمک ایجاد میشود. برنامه‌ی بعدی این تیم تحقیقاتی بررسی این مکانیزم جفت‌شدگی عصبی-عضلانی در مدلهای حیوانی است، تا مشخص شود که آیا این امر بر آسیب‌شناسی فشار خون بالای وابسته به نمک نقش دارد یا خیر؛ به علاوه، آنها امیدوارند که بتوانند از رویکرد خود برای مطالعه‌ی سایر نواحی مغزی و سایر بیماریها مثل افسردگی، چاقی و بیماری‌های تخریبگر عصبی استفاده کنند.
طبق گزارش استرن: «اگر شما مقدار زیادی نمک مصرف کنید، با فعالیت بالای نورونهای وازوپرسین مواجه میشوید. این مکانیزم سبب القای هیپوکسی بیش از حد میشود، که در آسیب بافتی در مغز نقش خواهد داشت. اگر ما بتوانیم این فرآیند را بهتر درک کنیم، اهداف جدیدی برای متوقف کردن این فعالسازی وابسته به هیپوکسی و احتمالا بهبود خروجیهای افراد با فشار بالای خون در نظر گرفته میشود.»
منبع: https://scitechdaily.com
نوشته های مرتبط