آیا مغز ما، قبل از آگاهی ما تصمیم می‌گیرد؟

محققان کشف کرده‌اند که الگوی فعالیت نورونی 11 ثانیه قبل از انتخاب اینکه "به چه چیزی فکر کنم؟"، بر اساس محتوای تصورات بصری قابل پیش بینی است. این مشاهدات نشان می‌دهند که محتوای تصورات بصری آینده می‌تواند توسط فعالیت‌های مغزی جاری یا سابق، تحت تاثیر قرار گیرد.

وقتی صحبت از تصمیم گیری و توانایی فکر کردن روزانه‌ی ما می‌شود، دوست داریم تصور کنیم که ما اراده‌ی کامل داریم اما تحقیقات اخیر UNSW نشان می‌دهند که ممکن است آن‌ها ناآگاهانه‌تر از چیزی باشند که ما فکر می‌کنیم. تحقیقات جدید UNSW نشان می‌دهد که کنترل ما روی تصمیم‌هایمان کمتر از چیزی است که فکر می‌کنیم و به نظر می‌آید که عملکرد غیرآگاهانه‌ی مغز می‌تواند تصمیم ما را قبل از آگاهی از آن تعیین کند.

این تحقیق که در مجله “Nature” به چاپ رسیده، در آزمایشگاه ذهن‌های آینده در دانشکده‌ی روانشناسی UNSW صورت گرفته و نشان می‌دهد که تصمیم‌های آزادانه در خصوص اینکه "به چه چیزی فکر کنم؟"، 11 ثانیه قبل از اینکه افراد به طور آگاهانه تصمیم گیری کنند، از طریق الگوهای فعالیت مغزی قابل پیش بینی است.

آزمایش به این شکل بود که قبل از تصویربرداری از مغز شرکت کنندگان توسط fMRI، از آن‌ها درخواست می‌شد تا به طور آزادانه از بین الگوهای تصویری نواری قرمز و سبز که یکی به صورت افقی و دیگری عمودی قرار داشتند، انتخاب کنند.

در این آزمایش دایره‌ی درخشان قرمز رنگی با خطوط افقی در کنار دایره‌ی درخشان سبزرنگی با خطوط عمودی قرار داشت. از شرکت کنندگان خواسته می‌شد که یکی را انتخاب کرده و درحالی که دستگاه fMRI فعالیت مغزی را ثبت می‌کرد، آن را در ذهن خود تجسم کنند.

همچنین درحالی که فعالیت مغزی آزمایش شونده‌ها درحال ثبت بود، از آن‌ها پرسیده می‌شد که قدرت تصور آن‌ها پس از انتخاب از بین دوجسم، تا چه اندازه است.

درنهایت محققان نه تنها توانستند تشخیص دهند فرد کدام شکل را انتخاب کرده، بلکه توانستند تعیین کنند که قدرت تصور آن‌ها تا چه حد بوده است. به کمک ماشین‌های یادگیری، محققان تا حد بسیار خوبی در تخمین انتخاب‌های ارادی شرکت کنندگان به موفقیت دست یافته اند. این تخمین به طور میانگین حدود 11 ثانیه قبل از آگاهی فرد به فکر خود به دست می‌آید.

نواحی مغزی‌ای که اطلاعاتی در خصوص تصمیم‌های آینده‌ی ما ارائه می‌دهند، در مناطق اجرایی مغز قرار دارند. جایی که در آن تصمیم گیری‌های آگاهانه‌ی فرد به خوبی ساختار‌های بینایی و زیرقشری رخ می‌دهد و در واقع شبکه‌ی بزرگی از نواحی مسئول ایجاد تفکرات است.

مسئول آزمایشگاه، پروفسور جوئل پیرسون، اعتقاد دارد آنچه که احتمالا در مغز رخ می‌دهد این است که ما در حالتی آماده باش براساس فعالیت مغزی قبلی فکر می‌کنیم، که موجب اثرگذاری روی تصمیم نهایی بدون آگاهی از آن می‌شود. همچنین وی بیان می‌دارد، هنگامی که ما با انتخاب بین دو یا چند مورد برای فکر کردن مواجه هستیم، رد تفکرات غیرآگاهانه قابل مشاهده بوده که به نوعی مانند یک تجسم غیرآگاهانه است.

وی ادامه داد: "به محض اینکه تصمیم گرفته شد که به چه چیزی فکر کنیم، مناطق اجرایی مغز رد‌های تفکری را که قدرتمندتر است انتخاب می‌کنند، به عبارت دیگر اگر هرگونه فعالیت مغزی که از قبل وجود داشته است با یکی از انتخاب‌های شما هماهنگ باشد، مغز شما به احتمال بالا آن را انتخاب کرده تا توسط آن تفکری که از قبل وجود داشته، تقویت شود. این موضوع می‌تواند نشان دهد که چرا تفکر بیش از حد در مورد چیزی منجر به ایجاد تفکر فراوان در آن موضوع می‌شود که در واقع نوعی چرخه‌ی فیدبک مثبت است".

همچنین به طور جالبی، قدرت ذهنی تفکر‌های آینده به فعالیت‌های مغزی قشر اولیه بینایی، ناحیه‌ای در مغز که اطلاعات بینایی را دریافت می‌کند، بستگی دارد. به گفته‌ی محققان این موضوع نشان می‌دهد که وضعیت فعالیت جاری در نواحی ادراکی (که تصور بر این است به طور تصادفی تغییر می‌کنند) بر قدرت تفکر ما در مورد یک موضوع، اثرگذار است.

این نتایج سبب ایجاد سوالاتی درخصوص قدرت اراده ی ما در مورد تفکرات بصری شخصی و محرمانه می‌شود. همچنین این تحقیق در دستیابی به مرجع و محتوای تفکر بصری غیرارادی و اینکه چگونه می‌تواند روی تصورات بصری ارادی مرتبط اثرگذار باشد، پیشگام است. به علاوه بینش ایجاد شده توسط این پژوهش می‌تواند درکاربرد‌های مرتبط با اختلالات ذهنی نظیر PTSD یا اختلال استرس پس از حادثه نیز کاربرد داشته باشد.

محققان در قبال فرض اینکه همه‌ی تصمیمات به طور طبیعی توسط فعالیت‌های موجود در مغز قابل پیش بینی است، محتاطانه عمل می‌کنند. در نهایت پروفسور پیرسون بیان می‌دارد: "نتایج تحقیقات ما ضمانت نمی‌کند که همه‌ی تصمیم‌های ما از طریق تصویربرداری قابل پیش بینی است اما نشان می‌دهد که این مکانیسم وجود دارد و احتمالا بر تصمیم گیری‌های روزانه‌ی ما تاثیرگذار است.

منبع: Neurosciencenews

مترجم: علیرضا نوری، دبیر کارگروه نوروفیزیولوژی شاخه دانشجویی نقشه برداری مغز ایران