کشف اولین شواهد از سیستم دفع ضایعات در مغز انسان

محققان در موسسه‌ی NIH از طریق اسکن کردن مغز داوطلبان سالم٬ اولین مدرک در مورد اینکه مغز ما احتمالاً مقداری از ضایعات خود را از طریق رگ‌های لنفاوی خارج می‌سازد٬ پیدا کرده‌اند{رگ‌های لنفاوی سیستم دفع زباله‌ی بدن به حساب می‌آیند}. مطلب دیگری که از نتایج آزمایش حاصل شده این است که احتمال دارد این رگ‌ها به عنوان کانال ارتباطی بین مغز و سیستم دفاعی بدن عمل کنند.

دکتر Daniel S. Reich پژوهش‌گر ارشد در موسسه‌ی بیماری‌های عصبی و سکته‌ی مغزی (NINDS) و مولف ارشد مطالعه‌ای که در نشریه eLife منتشر شده است می‌گوید: «ما به چشم دیدیم که مغز افراد به درون این رگ‌ها٬ مایع دفع می‌کند. ما امیدواریم نتایجی که به دست آورده‌ایم بینش جدیدی در مورد دسته‌ای از بیماری‌های عصبی فراهم آورد».

دکتر Reich یک رادیولوژیست و عصب شناس است که اغلب از تصویر برداری تشدید مغناطیسی (MRI) برای بررسی اسکلروز چندگانه و دیگر بیماری‌های عصبی که تصور می‌شود با سیستم ایمنی درگیر هستند٬ استفاده می‌کند. یک تیم به رهبری دو محقق پسا دکترا با نام‌های Martina Absinta, Seung-Kwon Ha به همراه پژوهش‌گران موسسه‌ی ملی سرطان٬ در قشای سخت اطراف مغز به نام «دورا» رگ‌های لنفاوی‌ای را کشف کرده‌اند.

رگ‌های لنفاوی بخشی از سیستم گردش خون بدن هستند. در بیشتر نقاط بدن این رگ‌ها در کنار رگ‌های خونی وجود دارند. آن‌ها لنف که یک مایع بی رنگ محتوای ضایعات و سلول‌هایسیستم ایمنی است را به گره‌های لنفاوی منتقل می‌کنند. رگ‌های خونی سلول‌های سفید خون را به یک عضو می‌رسانند و سیستم لنفاوی سلول‌ها را زدوده و در کل بدن آن‌ها را به گردش در می‌آورد. این فرآیند به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند تا تشخیص دهد که آیا یک عضو از طرف باکتری‌ها یا ویروس‌ها مورد حمله قرار گرفته است یا اینکه مجروح گشته است.

در سال ۱۸۱۶ یک متخصص آناتومی از ایتالیا٬ یافتن رگ‌های لنفاوی را در سطح مغز گزارش کرد٬ اما برای دو قرن این موضوع فراموش شده بود. تا همین چند وقت اخیر و در عصر جدید٬ پژوهش‌گران هیچ مدرکی دال بر وجود سیستم لنفاوی در مغز نیافته بودند٬ و بسیاری درگیر این معما بودند که چگونه مغز ضایعات خود را دفع می‌کند٬ و دیگران نیز بر این عقیده بودند که مغز عضوی استثنایی است. سپس در سال ۲۰۱۵ ٬ دو پژوهش در مورد موش‌ها مدارکی در مورد سیستم لنفاوی مغز در لایه‌ی دورا یافتند. اتفاقاً در همان سال دکتر Reich در سخنرانی Jonathan Kipnis, Ph.D که یک پروفسور در دانشگاه ویرجینیا و نیز مولف یکی از پژوهش‌های انجام شده روی موش‌ها بود٬ حضور داشت.

دکتر Reich می‌گوید: «من کاملاً متحیر شده بودم. در دانشکده‌ی پزشکی٬ به ما یاد داده بودند که مغز هیچ سیستم لنفاوی‌ای ندارد. بعد از سخنرانی دکتر Kipnis من با خود فکر کردم که شاید ما بتوانیم راز این موضوع را در مغز انسان بیابیم؟».

برای یافتن این رگ‌ها٬ تیم دکتر Reich از MRI برای اسکن کردن مغز پنج داوطلب سالم که به آن‌ها «گادوبوترول» تزریق شده بود (یک ماده‌ی مغناطیسی که معمولاً برای تصویر برداری از رگ‌های مغزی که توسط بیماری‌هایی مانند اسکلروز چندگانه یا سرطان٬ آسیب دیده‌اند٬ مورد استفاده قرار می‌گیرد) استفاده کردند. مولکول‌های این ماده به اندازه‌ی کافی کوچک هستند به طوری که از دیواره‌ی رگ‌های خونی در لایه‌ی دورا عبور می‌کنند اما برای عبور از سد خونی مغزی بزرگ هستند و بنابراین به دیگر بخش‌های مغز وارد نمی‌شوند.

در ابتدا که پژوهش‌گران دستگاه MRI را برای دیدن رگ‌های خونی تنظیم کرده بودند٬ لایه‌ی دورا کامل روشن شد و آن‌ها نمی‌توانستند اثری از وجود سیستم لنفاوی بیابند. ولی وقتی که تنظیمات اسکنر را تغییر دادند٬ توانستند ببینند که لایه‌ی دورا همچنین حاوی لکه‌ها و خط‌های کوچکتر ولی تقریباً به همان روشنی رگ‌های خونی است٬ که آن‌ها احتمال می‌دادند همان رگ‌های لنفاوی باشند. نتایج نشان می‌داد که ماده‌ی مغناطیسی مذکور از رگ‌های خونی بیرون زده٬ در لایه‌ی دورا پخش گردیده و به درون رگ‌های لنفاوی همجوار جریان یافته است.

برای آزمایش کردن این فرضیه٬ پژوهش‌گران آزمایش دیگری را با دو فرد که به آن‌ها ماده‌ ای که از مولکول‌های بزرگتری تشکیل شده بود تزریق شده بود٬ انجام دادند٬ که این ماده به میزان خیلی کمتری از رگ‌های خونی خارج می‌شد. بر خلاف اسکن‌های اولیه٬ این‌ بار پژوهش‌گران رگ‌های خونی را در لایه‌ی دورا می‌دیدند اما فارق از اینکه اسکن را با چه تنظیماتی انجام می‌دادند موفق به دیدن رگ‌های لنفاوی نشدند؛ که همین موضوع حدس آن‌ها را تایید می‌کرد.

همچنین آن‌ها شواهدی برای وجود رگ‌های خونی و لنفاوی در لایه‌ی دورا در مغز‌های انسان که کالبد شکافی‌شده بودند یافتند. علاوه بر این٬ مطالعاتی که از طریق اسکن‌ها و کالبد شکافی‌ها روی دیگر پستانداران غیر انسان {میمون و حیوانات مشابه} انجام دادند نیز نتایجی که در مورد انسان به دست آورده بودند را تایید می‌کرد٬ و نشان می‌داد که سیستم لنفاوی یک سیستم رایج در مغز پستانداران است.

دکتر Walter J. Koroshetz رئیس NINDS می‌گوید: «این نتایج می‌تواند باعث تغییر ذهنیت قبلی ما در مورد ارتباط داخلی مغز و دستگاه ایمنی بدن شود».

تیم دکتر Reich تصمیم دارد تا در مورد این موضوع که آیا سیستم لنفاوی در بیمارانی که دچار اسکلروز چندگانه یا دیگر امراض التهاب اعصاب هستند٬ به طرز متفاوتی عمل می‌کند یا نه٬ به تحقیق بپردازند.

دکتر Reich می‌گوید: «برای سال‌های متمادی می‌دانستیم که چگونه مایعات به درون مغز راه پیدا می‌کنند. اکنون بالاخره می‌توانیم ببینیم که مایعات مغزی نیز همانند دیگر اعضا در بدن از طریق سیستم لنفاوی به خارج انتقال داده می‌شوند».

برای مشاهده‌ی ویدئو می‌توانید به این لینک مراجعه کنید:

منبع: www.sciencedaily.com