تعریف بیوبانک
بیوبانک، به مجموعه هدفمند و سازمان‌یافته از نمونه‌های زیستی اطلاق می‌شود که با هدف بازیابی برای اهداف پژوهشی، نگه‌داری می‌شوند. بیوبانک‌ها ابزاری برای تسهیل پژوهش به‌شمار می‌روند. نمونه‌های زیستی و داده‌های استخراج‌شده از آن‌ها، بدون استفاده از بیوبانک، به‌صورت نامنظم و انفرادی نگه‌داری می‌شوند و بازیابی اطلاعات در آن‌ها وابسته به دانش افرادی است که آن‌ها را ذخیره کرده‌اند. بیوبانک‌ها بازیابی نمونه‌ها و اطلاعات را برای پژوهش ساده و اثربخش می‌سازند. نمونه‌های متعددی از بیوبانک‌های بزرگ در سطح ملی و منطقه‌ای و حتی بین‌المللی موجود است.
بیوبانک نقشه‌برداری مغز ایران (IBMB)
آزمایشگاه ملی نقشه‌برداری مغز ایران، از سال 1397، بیوبانک نقشه‌برداری مغز ایران را راه‌اندازی کرده است تا نمونه‌های مربوط به این حوزه را برای پژوهشگران کشور میزبانی کند و در اختیار آن‌ها در سرتاسر کشور قرار دهد. در این بیوبانک، نه تنها اطلاعات مربوط به پروژه‌های تحقیقاتی انجام‌شده در خود آزمایشگاه، بلکه نمونه های گردآوری شده از سایر مراکز پژوهشی و بالینی، طبقه‌بندی و نگه‌داری می‌شود.
چشم‌انداز بلندمدت بیوبانک نقشه‌برداری مغز ایران، کمک به دستیابی به مرتبط‌ترین نمونه‌های پژوهشی و تسهیل و تسریع انجام پژوهش در حوزه مغز است. هم‌چنین، بیوبانک می‌تواند در کاربردهای معینی مانند توسعه سامانه‌های هوش مصنوعی، رادیومیکس و استخراج داده‌های کمّی از تصاویر مغز، بسترساز باشد.
کمیته‌های مشورتی بیوبانک نقشه‌برداری مغز ایران
بیوبانک نقشه‌برداری مغز ایران، حاصل یک کار گروهی با همکاری متخصصان رشته‌های متفاوت است. چهار کمیته بالینی، پاراکلینیک، تصویربرداری و مهندسی-علوم پایه، بیوبانک را در تعریف ساختار اطلاعات و نحوه میزبانی انواع متفاوت نمونه‌ها کمک می‌کنند.
شکل 1: کمیته‌های مشورتی بیوبانک نقشه‌برداری مغز ایران
انواع داده‌های بیوبانک نقشه‌برداری مغز ایران
نمونه‌های ذخیره‌شده در بیوبانک نقشه‌برداری مغز ایران، انواع گوناگونی دارد. انواع تصویربرداری ساختاری و کارکردی مغز مانند MRI و fMRI، انواع زیست‌سیگنال‌ها مانند EEG، MEG و fNIRS، ارزیابی‌های شناختی و بالینی و نیز بررسی‌های آزمایشگاهی و پاتولوژی، در بیوبانک نقشه‌برداری مغز ایران موجود است.
شکل 2: انواع داده‌های بیوبانک نقشه‌برداری مغز ایران
اجزاء داده‌های بیوبانک نقشه‌برداری مغز ایران
هر نمونه در بیوبانک از سه بخش اصلی تشکیل می‌شود: 1) خود نمونه، 2) مشخصات فنی نمونه، 3) مشخصات بالینی نمونه.
نمونه‌های الکترونیکی شامل تصاویر و زیست‌سیگنال‌ها، به‌صورت دیجیتالی ذخیره می‌شوند. نمونه‌های بافتی، در مرکز همکار بیوبانک ذخیره‌سازی می‌شود. مشخصات فنی هر نمونه به پژوهشگران اجازه می‌دهد که نمونه مورد نظر خود را بر اساس فیلترهای مشخص‌کننده روش اخذ نمونه، از بیوبانک انتخاب کنند و سفارش دهند. مشخصات بالینی، علاوه بر استفاده در جستجوی نمونه‌ها، برچسب‌های بالینی نمونه‌ها را جهت استفاده در تحقیقات در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهند.
وب‌سایت بیوبانک نقشه‌برداری مغز ایران
جهت استفاده از بیوبانک نقشه‌برداری مغز ایران، می‌توان با مراجعه به سامانه ibmb.nbml.ir ، یک حساب کاربری ایجاد کرد. پس از ورود به حساب کاربری، هر کاربر می‌تواند تعداد نامحدودی پروژه در بیوبانک تعریف کند و برای هر پروژه، بر اساس ساختار شناسنامه‌های فنی و مشخصات بالینی، فیلترگذاری انجام دهد و به نمونه متناسب با پروژه خود دست یابد.
شکل 3: نمایی از وب‌سایت بیوبانک نقشه‌برداری مغز ایران
اطلاعات تماس بیوبانک نقشه‌برداری مغز ایران
نشانی: ایران، تهران، خیابان کارگر شمالی، پردیس دانشکده‌های فنی، ضلع جنوبی دانشکده برق، آزمایشگاه ملی نقشه‌برداری مغز
تلفن: 02186093109 (داخلی 160)
فکس: 02186093160
وب‌سایت: ibmb.nbml.ir
ایمیل: biobank.nbml@gmail.com